Przejdź do treści

Historia naszego kościoła

Najstarszy i do 1135 roku jedyny (wg: ks.J.Nowacki Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t.II., s.354) kościół parafialny na lewobrzeżnych obszarach Poznania. Dokładna data erekcji parafii nie jest znana. W 1262 roku, a może i wcześniej, wykrojono z parafii św. Marcina parafię św. Marii Magdaleny i parafię św. Gotarda (ob. św. Wojciecha).

Najstarszy dokument dot. parafii pochodzi z 1244 roku. Kapituła odstąpiła wtedy księciu Przemysławowi I tereny parafii św. Marcina i św. Gotarda na lokację nowego, lewobrzeżnego miasta Poznania.

Nie wiadomo, czy pierwotny kościół był drewniany czy murowany, i czy przetrwał on do 1516 roku, w którym zbudowano istniejący dotąd budynek kościelny, na starych fundamentach w stylu późnogotyckim, bez wież i ze sklepieniem gwiaździstym. W 1657 roku kościół został spalony przez Brandenburczyków i Szwedów. Odbudowany na przełomie XVII wieku otrzymał nowe wyposażenie wnętrza i wieżę, którą rozebrano w 1745 roku, ponieważ groziła zawaleniem.

W 1759 roku kościół znów został zniszczony przez Moskali i Prusaków. Mimo przeprowadzonych remontów w 1834 roku był niemal zupełną ruiną. Niedzielne nabożeństwa parafialne przeniesiono do kościoła oo. Franciszkanów. Jedynie w dni powszednie odprawiano w kościele Msze św. i udzielano chrztów i ślubów. Główna nawa była odgrodzona. Dzięki zabiegom ówczesnego proboszcza – ks. M. Kamieńskiego i jego osobistym funduszom przeprowadzono kapitalny remont kościoła w latach 1838 – 1856.

W 1926 roku odbudowano czwartą nawę, założono centralne ogrzewanie i odnowiono wnętrze. W latach 1926 – 1929 ks. proboszcz Mayer wybudował wieżę i probostwo. W 1932 roku za ks. proboszcza Teodora Taczaka zbudowano czteropiętrowy Dom Parafialny.

Do 1939 roku kościół miał 35 m długości i (na wskutek dobudowania czwartej nawy) 30 m szerokości. Ołtarzy było 7. Główny z obrazem św. Marcina pochodził z drugiej połowy XVII wieku. W ówczesnym prezbiterium zasługiwał na uwagę krzyż nad wejściem do zakrystii i figura MB Bolesnej w oknie nad wejściem do zakrystii. Kościół zdobiły witraże art. mal. Jackowskiego. Witraż nad organami przedstawiał św. Marcina na koniu, oddającego płaszcz żebrakowi.

8 października 1941 roku kościół został zamknięty przez okupantów i zamieniony na magazyn Gausippenamt. W styczniu 1945 roku kościół podpalono, a 45-metrowa wieża kościoła, pochodząca z 1928 roku i ozdobiona płaskorzeźbami Marcina Rożka została wysadzono w powietrze. Z kościoła zostały tylko mocno uszkodzone mury (świątynia uległa zniszczeniu w 90%).

W latach 1945 – 1950 za ks. prob. Jana Kantego Noryśkiewicza przeprowadzono prace zabezpieczające kościół, rozebrano późniejsze dobudówki i odbudowano zewnętrzne mury kościoła do wysokości gzymsów. Dalszą, właściwą odbudowę przeprowadził ks. prob. Jan Maćkowiak i ukończył ją w 1955 roku.

W obecnym kościele zwracają uwagę ostrołukowe okna i portale, fryzy arkadowe oraz zrekonstruowane sklepienie gwiaździste. Przywracanie zabytkowego charakteru świątyni rozpoczęto od ołtarza głównego, którego konsekracja odbyła się 13 czerwca 1954 roku. Przed wojną poświęcony był on św. Marcinowi i pochodził z XVII wieku. Obecnie umieszczono w nim zabytkowy tryptyk z 1498 roku dłuta nieznanego artysty śląskiego. Tryptyk pochodzi ze Świerzawy w powiecie Złotoryjskim.
W roku 2001 kościół został poddany gruntownej konserwacji.

Gotycki tryptyk przedstawia w środkowej części Matkę Bożą z Dzieciątkiem, a po bokach znajdują się figury św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W zwieńczeniu ołtarza pod ażurowym baldachimem umieszczone są figurki św. Rocha i Sebastiana, a także postać nieznanego biskupa. W dolnej partii, tzw. predelli, znajdowały się zapewne drewniane popiersia z relikwiami świętych, ale zaginęły na Śląsku. Obecnie znajdują się tam XIX-sto wieczne figury św. Piotra i Pawła.

Na skrzydłach tryptyku przedstawione są sceny z męczeństwa św. Jana Chrzciciela (ścięcie św. Jana; Salome stojąca przed Herodem i Herodiadą z misą z głową św. Jana) oraz św. Katarzyny (ścięcie św. Katarzyny; złożenie św. Katarzyny do grobu). Zewnętrzne strony skrzydeł tryptyku pokryte są malowidłami przedstawiającymi sceny z życia św. Katarzyny. Tabernakulum znajdujące się w ołtarzu pochodzi z 1954 roku.

W 1965 roku kościół otrzymał nowe 34-głosowe organy, a w 1966 roku nową marmurową posadzkę. Kościół posiada 3 zabytkowe dzwony z 1563, 1718 i 1747 roku, umieszczone w prowizorycznej dzwonnicy.

Przy kościele znajduje się Grota MB z Lourdes, zbudowana w 1911 roku.

 


Błogosławieni związani z naszą parafią

  • Bł. ks. Józef Kut wikariusz w latach 1930-1936
  • Bł. ks. Włodzimierz Laskowski wikariusz w okresie 1916/1917
  • Bł. ks. Marian Górecki ks. pochodzący z par. św. Marcina
  • Bł. br. Grzegorz Frąckowiak SVD zakrystianin w 1940 roku
  • Bł. Jarogniew Wojciechowski parafianin
  • Bł. Franciszek Kęsy parafianin
  •  Bł. Stanisław Streich (beatyfikacja 24 maja 2025 r. w Poznaniu)
  • Sługa Boży dr Wanda Błeńska (chrzest 9.12.1911)